Lastovska svadba

DrveneBarke u Tivtu

U otvorenom amfiteatru ljetnikovca Buća-Luković 28 svubnja/maja, kao prvi dan fešte koju Tivat već sedmi put fešta - Žućenica festa - pod nazivom Lastovska svadba, prikazani su stari svadbarski običaji, pjesme, jela i kolači Boke i poglavito Lastve.

Gornja Lastva se dugo, dok još nije bilo Arsenala i kada su Pine bile samo par borova-pinija na ivici močvarnog Kalimanja, nadmetala sa Radovićima u kulturnom i ekonomskom primatu preferirajući na centar ovoga što danas čini opštinu Tivat.

Ni selo ni grad, ili i jedno i drugo, sa kućama pločaricama u suhomeđi, ali i petospratnim zdanjima naslonjenim na padinu Vrmca, solidno kadrmisanim ulicama i mnogobrojnim stepenicama, pretstavljala je skladnu urbanu cjelinu. Istovremeno je bila i funkcionalno zatvoreni ekonomski sistem. Iz današnje perspektive gledano pojam - održivi razvoj - za mještane i ako kao termin nepoznat, pretstavljao je suštinu života.

Svi su proizvodili hrane koliko su mogli i nikome to nije moglo biti dovoljno. Na docima podzidanim međama koje su ponekad, kao na Svetom Vidu, bile veće površine nego sami dolac, gailo se sve sto je moglo dati roda bez zalivanja u najsušnijem ljetnom periodu. Tkala se odjeća od vune, ali i od lana, žuke pa i svile. Sve od drveta, kamena pa i od metala sto se moglo dobiti kovanjem izrađivalo se u samom mjestu.

I pored brojnih počula/bunara za Lastvu je voda bila ograničavajući faktor koji je diktirao ne samo brojnost stoke nego i ljudi. U kolovozu/augustu voda preko one količine neophodne za piće samih mještana, morala se donositi iz Pasiglava zašto je trebalo po nekoliko sati. To su obično radile žene, vješto balansirajući sa punim posudama na glavi.

Solidno ozidane Lastovske kuće i pored brojnih maslinjaka i vinograda dakle nisu bile tekovine poljoprivrede već drugih zanimanja, prije svega zanatstva i pomorstva.

Spretni Lastovski zidari, pored svojih kuća i ulica, radili su na mnogim palatama duž cijele Boke, kasnije za potrebe Austrougarske gradili tvrđave i puteve po Vrmcu. Učestvovali su i na zidanju Njegoševe kapele.

Trudeći se tako vjekovima da od prirode uzmu optimalno i sačuvaju svoje ograničene resurse u vidu vode, šume, pašnjaka i obradivog zemljišta, bez većeg priliva stanovništva sa strane, Lastovljani su razvili i sačuvali svoju kulturu. Onoliko koliko se uklapala u neki opšti bokeljski milje, toliko se i razlikovala svojim specifičnostima.

U drugu deceniju prošlog vijeka Lastovljani, tada već urbano razdvojeni na Donje i Gornje, ušli su sa svoja dva doma kulture u kojima su djelovali tamburaški zbor, amatersko pozorište, veliki mješoviti hor, brojne klape...Iz svake kuće je bar po neko, sa svojom uniformom i oružjem učestvovao u Bokeljskoj mornarici čiji barjak tradicionalno i danas nose.

Na svadbama su se tada još uvjek mogle čuti tradicionalne pjesme od kojih su neke otpjevane na ovoj vrlo uspjeloj večeri u Tivtu.

I dok se Donja Lastva širi, a Gornja polako obnavlja, ova fešta  je bila prava stvar. Podsjećanje na tradiciju, makar i u vidu turističke manifestacije moglo bi pomoći da bar posredno shvatimo suštinu onoga što se želi danas nazvati održivi razvoj, a što su Lastovljani (naravno i ne samo oni) vazda znali: koliko ovci, a koliko kravi treba paše i koliko vode, gdje se kopa počuo a gdjee diže zahod i da masline ne rađaju svake godine, a da se ispod puta mora ostavit tondin da prođe voda... i svaki pravi način... da bi nešto duralo.

A evo malo i tivatskih drvenih baraka

 

Za DrveneBarke

NB